ในอุตสาหกรรมการผลิตชิ้นส่วนโลหะ “แม่พิมพ์ขึ้นรูปโลหะ” เป็นอุปกรณ์สำคัญในการขึ้นโลหะให้เป็นรูปร่างตามที่ต้องการได้ การเลือกประเภทของแม่พิมพ์โลหะให้เหมาะสมกับชิ้นงานที่ต้องการขึ้นรูป จะช่วยให้ได้ชิ้นงานที่มีรูปร่างและคุณภาพตรงตามความต้องการและมาตรฐานที่กำหนด
สำหรับช่างผู้ดำเนินการที่มีข้อสงสัยว่า แม่พิมพ์โลหะมีกี่ประเภท แต่ละประเภทต่างกันอย่างไร ตามมาอ่านความรู้ดี ๆ ได้ในบทความนี้
แม่พิมพ์โลหะ อุปกรณ์สำคัญในอุตสาหกรรมการผลิตชิ้นส่วนโลหะ
แม่พิมพ์ขึ้นรูปโลหะ (Metal Forming Tool) คือ อุปกรณ์ที่มีหน้าที่เปลี่ยนรูปร่างของวัตถุดิบที่อยู่ในสภาวะของแข็ง โดยไม่มีการเสียเศษ และไม่มีการเปลี่ยนแปลงองค์ประกอบภายในของวัสดุ
แม่พิมพ์ขึ้นรูปโลหะมีหลักการทำงานโดยใช้แรงกดหรือแรงกระแทกจากเครื่องจักร ซึ่งเรียกว่าการขึ้นรูปโลหะ หรือปั๊มโลหะตามแบบ (Metal Forming Process) นิยมใช้ในการผลิตชิ้นส่วนโครงสร้างและส่วนประกอบของเครื่องจักรอุตสาหกรรมหลายชนิด รวมไปถึงเครื่องใช้ไฟฟ้า รถยนต์ เครื่องบิน
ส่วนประกอบสำคัญในแม่พิมพ์ขึ้นรูปโลหะ
- แม่พิมพ์ตัวผู้ หรือพันช์ (Punch) เป็นชิ้นส่วนแม่พิมพ์ที่อยู่ด้านบน ทำหน้าที่ดันตัวชิ้นงานให้เป็นรูปทรงที่ต้องการ ลักษณะของพันช์จะขึ้นอยู่กับรูปร่างของชิ้นงานที่ต้องการขึ้นรูป
- แม่พิมพ์ตัวเมีย หรือดาย (Die) เป็นชิ้นส่วนแม่พิมพ์ตัวรับอยู่ด้านล่าง ทำหน้าที่รองรับชิ้นงานและรับแรงกดหรือแรงกระแทกจากพันช์ และถูกออกแบบมาให้สวมกับพันช์ได้พอดี
พันช์และดาย เป็นอุปกรณ์สำคัญในการขึ้นรูปโลหะ โดยทำงานร่วมกันเพื่อสร้างแรงกดหรือแรงกระแทกให้ชิ้นงานโลหะเกิดการเปลี่ยนแปลงรูปร่างตามต้องการ โดยทั่วไปแล้ว จะใช้ในการขึ้นรูปโลหะในปริมาณมาก เช่น นอต สกรู หมุด ตะปู ฯลฯ
การเลือกอุปกรณ์พันช์และดายที่เหมาะสม มีความสำคัญต่อประสิทธิภาพและคุณภาพของชิ้นงานขึ้นรูป โดยต้องพิจารณาปัจจัยต่าง ๆ เช่น รูปร่างของชิ้นงานที่ต้องการขึ้นรูป ความแข็งของโลหะ และวัสดุที่ใช้ทำชิ้นงานนั้น
แม่พิมพ์ขึ้นรูปโลหะ เทคโนโลยีในอุตสาหกรรมการตัดโลหะแผ่น
แม่พิมพ์ขึ้นรูปโลหะมีบทบาทสำคัญในอุตสาหกรรมการผลิตชิ้นส่วนโลหะ เนื่องจากแม่พิมพ์ขึ้นรูปโลหะสามารถผลิตชิ้นส่วนโลหะที่มีความแม่นยำสูง คุณภาพดี และต้นทุนการผลิตต่ำ ส่งผลให้อุตสาหกรรมการผลิตชิ้นส่วนโลหะสามารถผลิตชิ้นงานที่มีคุณภาพดีและประหยัดต้นทุนได้
4 ประเภทของแม่พิมพ์โลหะที่ใช้ในอุตสาหกรรมผลิตชิ้นส่วน
1. แม่พิมพ์เดี่ยว (Single Die)
เป็นชุดแม่พิมพ์ที่มี 1 สถานี หรือทำงานได้เพียงขั้นตอนเดียว เช่น แม่พิมพ์ตัดเฉือน แม่พิมพ์ตัดรู หรือ แม่พิมพ์พับ ซึ่งถ้าชิ้นงาน 1 ชิ้นที่ต้องการมี 3 ขั้นตอน จะทำให้แม่พิมพ์ชิ้นงานชุดนั้นมี 3 ชุด
2. แม่พิมพ์ผสม (Compound Die)
เป็นชุดแม่พิมพ์ที่มี 1 สถานีทำงาน แต่ทำงานได้ 2 รูปแบบขึ้นไปด้วยการกดหนึ่งครั้ง เช่น แม่พิมพ์ตัดเหรียญและเจาะรู แม่พิมพ์ตัดขอบและขึ้นรูป
3. แม่พิมพ์ต่อเนื่อง (Progressive Die)
เป็นแม่พิมพ์ที่มีมากกว่า 1 สถานี แต่ละกรรมวิธีจะแยกสถานีกัน โดยชิ้นงานจะเคลื่อนที่ผ่านแต่ละสถานีด้วยระบบกลไกอัตโนมัติที่ติดอยู่กับแถบโลหะ (Strip) จนถึงสถานีสุดท้ายทีละขั้นตอนจนได้ชิ้นงานที่ต้องการ
4. แม่พิมพ์ส่งผ่าน (Transfer Die)
เป็นแม่พิมพ์ที่มีมากกว่า 1 สถานี แต่ละกรรมวิธีจะแยกสถานีกัน โดยชิ้นงานจะถูกส่งผ่านจากสถานีหนึ่งไปยังอีกสถานีหนึ่ง ด้วยแขนกล หรือกลไกภายนอก เช่น ก้านโยก (Lever) หรือลูกเบี้ยว (Cam) ที่สร้างขึ้นหรือติดตั้งบนเครื่องกด
ปัจจัยสำคัญในการเลือกแม่พิมพ์ขึ้นรูปโลหะให้ตอบโจทย์
- รูปร่างของชิ้นงานที่ต้องการขึ้นรูป เป็นปัจจัยที่สำคัญที่สุดในการเลือกประเภทของแม่พิมพ์โลหะ เนื่องจากรูปร่างของชิ้นงานจะกำหนดให้ตรงกับกระบวนการที่ต้องการขึ้นรูป
- วัสดุที่ใช้ทำแม่พิมพ์ต้องมีความแข็งและทนการสึกหรอ และมีความเหนียวพอสมควร ทำให้การตัด ปาดผิว หรือขึ้นรูปทำได้ง่าย ส่วนใหญ่แล้วมักเลือกที่ทำมาจากเหล็กกล้า (Steel) เหล็กหล่อ (Cast Iron) หรือโลหะผสม (Alloy) ที่มีลักษณะเหมาะสม จะช่วยให้ชิ้นงานขึ้นรูปมีคุณภาพดี
- แม่พิมพ์ขึ้นรูปโลหะมีราคาแตกต่างกันไปตามวัสดุที่ใช้ กระบวนการขึ้นรูปโลหะที่ใช้ และปริมาณการผลิตที่ต้องการ ก่อนตัดสินใจเลือกควรเปรียบเทียบราคาจากหลายแหล่ง เพื่อให้ได้ราคาที่ดีที่สุด
สำหรับใครที่กำลังต้องการหาบริษัทรับปั๊มชิ้นส่วนโลหะที่ผลิตงานโลหะตามแบบ ปรึกษาได้ที่ TexFocus เรามีบริการรับขึ้นรูปโลหะตามความต้องการ ผลิตภายใต้ความเชี่ยวชาญและสร้างชื่อเสียงในฐานะมืออาชีพมานานกว่า 20 ปี พร้อมให้บริการในราคาที่คุ้มค่า และให้คำปรึกษาอย่างครบวงจร ติดต่อสอบถามเพิ่มเติม โทร. 02-593-2000 หรือทางอีเมล contact@texfocus.co.th
ข้อมูลอ้างอิง
- “PUNCH และ DIE” คืออะไร?. สืบค้นเมื่อวันที่ 5 มกราคม 2567 จาก https://www.toptechdiamond.com/th/what-is-punch-and-die/
- ประเภทของแม่พิมพ์ขึ้นรูปโลหะ?. สืบค้นเมื่อวันที่ 5 มกราคม 2567 จาก https://www.ctethailand.com/th/blog/typeof-mold/
- ชนิดของแม่พิมพ์ Type of Die. สืบค้นเมื่อวันที่ 5 มกราคม 2567 จาก https://engineerknowledge.blogspot.com/2011/03/type-of-die.html
